طراحی دستیار هوش مصنوعی برای رئیس جمهور
معاون علمی رئیس جمهور از طراحی دستیار هوش مصنوعی برای رئیس‌جمهور، معاونان رییس جمهور و وزرای دولت خبر داد و اعلام کرد: این دستیار به عنوان همکار نزدیک رئیس‌جمهور و وزرا عمل خواهد کرد و نظرات کارشناسی را به سرعت در اختیار آنها قرار می دهد.
حسین افشین طی سخنانی در نشستی خبری که امروز در محل معاونت علمی برگزار شد با تأکید بر اهمیت و نقش حیاتی ستادها در معاونت علمی اظهار داشت: موتور محرک معاونت علمی، ستادها هستند. ستادها مهم‌ترین بخش در ساختار معاونت علمی هستند و به دلیل برخی شرایط، در گذشته ضعیف شده و تعدادشان هم به ۲۳ رسیده بود که عدد بزرگی است.
کاهش تعداد ستادهای معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان به ۹ ستاد
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور اعلام کرد که برنامه‌ای برای تجمیع و کاهش تعداد ستادهای این معاونت به ۹ ستاد در دستور کار قرار دارد. وی گفت: «ابتدا ستادها تجمیع می‌شوند تا تعدادشان به حدود ۹ ستاد برسد. هماهنگی‌های لازم با ستاد انقلاب فرهنگی انجام شده و پس از این مرحله، برنامه‌ای برای چابک‌سازی و کاهش نیروها خواهیم داشت. در گام بعدی نیز، برای تقویت ستادها از ظرفیت اندیشکده‌ها و بخش خصوصی استفاده خواهد شد.»
او همچنین به برنامه‌های آینده اشاره کرد و افزود: «ستادها باید به سطحی از تأثیرگذاری برسند. بخشی از تغییرات شامل تجمیع حوزه‌های آب، انرژی و محیط زیست است، هرچند تغییرات دیگری نیز در راه خواهد بود.»
وی از خبرنگاران خواست تا سال آینده وضعیت این ستادها را پیگیری کنند و تأکید کرد: «این کار به‌صورت ناگهانی انجام نمی‌شود. ستادها باید پویایی خود را حفظ کنند و نقش پیشرو در آینده علم داشته باشند. یکی از دغدغه‌های اصلی من این است که ساختاری منظم و کارآمد برای آنها ایجاد کنم.»
معاون علمی همچنین با تأکید بر حمایت کامل این معاونت از پروژه‌ها و طرح‌های تحقیقاتی، گفت: «برای مثال، یک شرکت خصوصی توانسته هواپیمای هشت‌نفره‌ای را توسعه دهد که با حمایت معاونت علمی، هفته آینده در نمایشگاه کیش رونمایی خواهد شد.»
وی افزود: «فقط در موارد خاصی که دولت مجبور به پرداخت کامل هزینه‌ها باشد، شرایط ویژه‌ای مطرح خواهد شد. در غیر این صورت، مانعی بر سر راه پیشرفت هیچ پروژه‌ای نخواهد بود. این موضوع نشان‌دهنده عزم جدی معاونت علمی برای حمایت گسترده از نوآوری و پروژه‌های تحقیقاتی است.»
طرح جامع هوش مصنوعی ایران؛ گامی به سوی آینده‌ای مبتنی بر فناوری‌های نوین
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با اشاره به تصویب طرح جامع هوش مصنوعی در تاریخ ۱۱ مهرماه، از تلاش برای بررسی دقیق الزامات و قوانین این طرح خبر داد. وی گفت: «در این مسیر اقدامات جهانی در حوزه هوش مصنوعی را مطالعه کرده‌ایم تا بتوانیم جایگاه ایران را در رقابت‌های بین‌المللی تثبیت کنیم.»
او با تاکید بر اهمیت این موضوع در سطح جهانی گفت: «به عنوان نمونه، ایالات متحده قانون CHIPS Act را تصویب کرده است که بودجه‌ای بالغ بر ۲۰۰ میلیارد دلار برای پیشرفت فناوری‌هایی همچون هوش مصنوعی اختصاص داده است. این اقدام نشان‌دهنده اهمیت بی‌نظیر این حوزه در دنیای امروز است.»
وی افزود: «طرح جامع هوش مصنوعی ایران با هدف استفاده از توانمندی‌های داخلی و جایگاه‌یابی مناسب در نقشه جهانی فناوری، به دنبال تقویت زیرساخت‌ها و بهره‌برداری از ظرفیت‌های بومی کشور است.»
تمرکز بر سه محور اصلی هوش مصنوعی
معاون علمی جزئیات این طرح را شرح داد و گفت: «طرح جامع هوش مصنوعی ایران که به تازگی به تصویب مقامات عالی کشور رسیده، بر سه محور اصلی متمرکز است: توسعه نیروی انسانی، مدیریت و بهره‌برداری از داده‌ها، و ایجاد زیرساخت‌های پیشرفته.»
توسعه نیروی انسانی
وی نیروی انسانی را بزرگ‌ترین مزیت کشور دانست و گفت: «برای بهره‌برداری از استعدادهای بالقوه جوانان ایرانی، باید در سه سطح اپراتوری، مهندسی و مدیریتی سرمایه‌گذاری و آموزش انجام شود.»
مدیریت داده‌ها؛ خون حیاتی هوش مصنوعی
معاون علمی، بحث مدیریت داده‌ها را از اولویت‌های این طرح دانست و بیان کرد: «در حال حاضر حجم زیادی از داده‌ها، به‌ویژه از تاکسی‌های اینترنتی و پلتفرم‌های دیجیتال، در کشور موجود است. ما باید فرآیند جمع‌آوری و تحلیل این داده‌ها را بهبود دهیم. همچنین در صنایع بزرگی مانند شیمی و پتروشیمی، داده‌ها وجود دارند اما نیازمند تجهیز به فناوری‌های پیشرفته و تحلیل دقیق هستند. در این مسیر، قوانین مناسب برای استفاده صحیح از داده‌ها ضروری است.»
زیرساخت‌های هوش مصنوعی
وی به بخش زیرساخت به عنوان یکی از ارکان کلیدی طرح اشاره کرد و گفت: «زیرساخت‌های هوش مصنوعی شامل دو مؤلفه اصلی هستند: زیرساخت محاسباتی، مانند سخت‌افزارهایی همچون CPU و GPU، و زیرساخت اصلی که به تولید و طراحی تراشه‌ها اختصاص دارد. تقویت این بخش‌ها، مسیر ما را برای پیوستن به رقابت‌های جهانی هموار خواهد کرد.»
پروژه ملی سهند؛ گامی به سوی خودکفایی در تولید تراشه‌های هوش مصنوعی
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور پروژه ملی سهند را یکی از مهم‌ترین اقدامات در توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی کشور معرفی کرد. این پروژه با تمرکز بر تولید ویفرهای سیلیکونی با کیفیت بالا، به ویژه ویفرهای گرید 9 مورد نیاز برای تراشه‌های هوش مصنوعی، به عنوان پایه‌ای اساسی برای ساخت این تراشه‌ها فعالیت می‌کند.
وی تأکید کرد که تولید این ویفرها تنها بخشی از مسیر است و توسعه تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته برای تولید تراشه‌ها نیز نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه است. همچنین، دستیابی به این اهداف به یک استراتژی جامع و زمان‌بر نیاز دارد.
ایجاد شهر میکروالکترونیک؛ هدفی بلندپروازانه
معاون علمی هدف اصلی خود را تأسیس شهر میکروالکترونیک در ایران عنوان کرد، پروژه‌ای که زیرساخت‌های لازم برای توسعه فناوری‌های میکروالکترونیک و هوش مصنوعی را فراهم می‌کند.
راه‌اندازی نخستین مزرعه GPU و دیتا سنتر
وی خبر از راه‌اندازی نخستین مزرعه GPU و دیتا سنتر کشور در اوایل سال ۱۴۰۴ داد و آن را گامی اساسی در رفع موانع زیرساختی و تقویت هوش مصنوعی کشور دانست. وی همچنین تأکید کرد که با ایجاد چارچوب‌های منسجم، امکان سرمایه‌گذاری مطمئن برای بخش خصوصی در این حوزه فراهم خواهد شد.
سیستم عامل ملی هوش مصنوعی؛ دستاوردی نوین
بخش دیگری از طرح جامع هوش مصنوعی به طراحی سیستم عامل ملی اختصاص دارد. معاون علمی اعلام کرد که کار بر روی این پروژه از مهرماه آغاز شده و نسخه آزمایشی آن طی شش ماه آینده آماده خواهد شد. این سیستم عامل با الگوریتم‌های بومی طراحی می‌شود و قرار است تا یک سال دیگر به طور کامل عرضه شود.
در این پروژه یک تیم ۷۰ نفره فعالیت می‌کنند و حمایت‌های معاونت علمی برای توسعه آن ادامه دارد. وی اظهار داشت که این سیستم عامل می‌تواند کشور را در زمینه هوش مصنوعی به سطحی رقابتی و مستقل برساند.
تاکید بر معماری بهینه در عصر جدید
معاون علمی با اشاره به تأثیر انقلاب صنعتی هوش مصنوعی، بیان کرد که در این عصر، قدرت و نفوذ دیگر وابسته به ثروت نیست، بلکه طراحی یک معماری بهینه و کارآمد اهمیت دارد. به همین دلیل، تمرکز معاونت بر تامین زیرساخت‌های لازم و ایجاد چارچوب‌های منظم است تا شرکت‌ها بتوانند به‌طور مؤثر در این حوزه فعالیت کنند.
دستیار هوش مصنوعی؛ انقلاب جدید در تصمیم‌گیری‌های ریاست جمهوری کشور
معاون علمی رئیس‌جمهور اعلام کرد که دستیار هوش مصنوعی برای رئیس‌جمهور، معاونین و وزرای دولت تدوین شده است. این دستیار در تمامی حوزه‌ها به‌روز می‌شود و در صورت نیاز به مدلسازی، این کار را نیز انجام می‌دهد. این دستیار به عنوان همکار نزدیک رئیس‌جمهور عمل کرده و نظرات کارشناسی را به سرعت فراهم می‌کند.
افشین همچنین بیان کرد که این پروژه برای هر یک از وزرا و معاونین رئیس‌جمهور نیز تدوین خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود که تا شش ماه آینده به دست مسئولین مربوطه برسد.
وی این اقدام را نقطه شروعی خوب برای بهره‌برداری از ابزارهای هوش مصنوعی در کشور دانست و تاکید کرد که همزمان با آغاز هفته پژوهش، پروژه نهایی دستیار هوش مصنوعی با همکاری دانشگاه‌ها انجام خواهد شد.
افزایش آگاهی عمومی درباره هوش مصنوعی با تولید پادکست‌های آموزشی
وی با اشاره به چالش‌های فعلی در زمینه هوش مصنوعی خاطرنشان کرد که مشکلی که با هوش مصنوعی داریم این است که میزان اطلاعاتی که افراد از اهمیت آن دارند، از عمق اطلاعات آن اطلاعی ندارند. به همین منظور برای تولید پادکست و محتوای صوتی برنامه‌ریزی شده تا به آگاهی عمومی در این زمینه کمک کند.
ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان، کلید پویایی و پیشرفت اقتصاد دانش‌بنیان
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، ارزیابی جامع شرکت‌های دانش‌بنیان را مهم‌ترین وظیفه معاونت علمی دانست و گفت که اعتبار این معاونت به کیفیت و کارایی شرکت‌های دانش‌بنیان است. ما تلاش کرده‌ایم با برگزاری جلسات مختلف با کارگزاران و معاونان، برخی ساختارها را اصلاح کنیم؛ اگرچه به معنای نقص گذشته نیست، اما باید همواره پویا و به‌روز باشیم.
وی همچنین با اشاره به سیر نزولی برخی شرکت‌های دانش‌بنیان در دوره‌های آینده، تصریح کرد که علت این کاهش، این است که ما به جای تمرکز بر شرکت‌ها، باید بر روی محصولات دانش‌بنیان کار کنیم. به عنوان مثال، محصولی که در سال ۱۳۹۰ به دلیل داشتن فناوری ویژه، دانش‌بنیان شناخته می‌شد، ممکن است در سال ۱۴۰۰ به دلیل عادی شدن و فقدان نوآوری دیگر نتواند عنوان دانش‌بنیانی را حفظ کند.
افشین ضمن اشاره به اینکه شرکت‌هایی که محصولاتشان تکنولوژی جدیدی ندارند یا به یک محصول خاص وابسته‌اند، از چرخه ارزیابی حذف خواهند شد، بیان کرد که تکنولوژی زمانی معتبر است که در دست یک یا دو شرکت باشد، اما اگر تعداد زیادی آن را به دست آورند، دیگر نمی‌توان از آن به عنوان یک تکنولوژی منحصربه‌فرد یاد کرد.
تمرکز بر تجمیع و پویایی شرکت‌های دانش‌بنیان
افشین با تأکید بر اهمیت تجمیع و کیفیت شرکت‌های دانش‌بنیان نسبت به تعداد آنها، بیان کرد که از ۱۳ هزار شرکت دانش‌بنیان، تنها ۸ هزار شرکت در لبه دانش فعالیت می‌کنند و ممکن است در ۱۰ سال آینده برخی از آنها حذف شوند. وی بر پایش مداوم شرکت‌ها تأکید کرد و گفت که هر دو سال یک بار شرکت‌ها باید ارزیابی شوند تا مرز دانش را ادامه دهند و در وضعیت ایست قرار نگیرند.
تازه‌ترین رویدادهای دانش‌بنیان
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور اعلام کرد که رویدادها و همایش‌ها باید خروجی مشخص داشته باشند و از ماه آینده یک سری رویداد به شیوه‌ای جدید و گسترده برگزار خواهد شد. وی بر اهمیت خروجی و نتایج مثبت این رویدادها تأکید کرد.
راهکارهای نوین برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور به برنامه هفتم توسعه کشور اشاره کرد و گفت که کشور موظف است طی پنج سال آینده تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان را به ۳۰ هزار مورد برساند. وی بر اهمیت نیروی انسانی جوان و متخصص تأکید کرد و گفت که با شناسایی و حمایت از استعدادهای جوان، محیطی مناسب برای شکوفایی ایده‌ها ایجاد خواهد شد.
وی همچنین بر تقویت دانشگاه‌ها و پیوند آنها با صنعت و بازار تأکید کرد و گفت که با برگزاری رویدادهای هدفمند، درخواست‌ها با اقلام راهبردی کشور متصل خواهند شد. وی افزود که کیفیت از اولویت‌های اساسی است و تجمیع شرکت‌های دانش‌بنیان باید جریانی فعال با ورودی و خروجی مشخص داشته باشد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور بر پویایی اکوسیستم دانش‌بنیان‌ها تأکید کرد و گفت که این اکوسیستم باید فضایی با ورودی و خروجی معین داشته باشد. وی نقش رسانه‌ها را حیاتی دانست و گفت که اعتماد به نفس و انگیزه، مهم‌ترین رکن موفقیت در این مسیر است.
بررسی زنجیره‌های تولید و نقش شرکت‌های دانش‌بنیان
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور بر ایجاد زنجیره‌های تولید برای جلوگیری از خام‌فروشی و افزایش تولید تاکید کرد. او گفت شناسایی شرکت‌های دانش‌بنیان به دلیل فعالیت تخصصی دشوار است و برای تحقق زنجیره تولید نیاز به هلدینگ‌های بزرگ داریم. این زنجیره از شرکت‌های پیشران توسعه، شرکت‌های توسعه‌دهنده و شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان تشکیل خواهد شد.
افشین بر اهمیت توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان و نقش آن در بهبود روابط بین‌المللی تاکید کرد. برنامه‌هایی برای برگزاری نمایشگاه‌های واردات محصولات دانش‌بنیان در افغانستان و سایر کشورها و افتتاح دفتر چین در دست اقدام است. علاوه بر آن، پروژه مهندسی معکوس خودروی تسلا به دلیل هزینه‌های بالا و عدم پیشرفت خاصی متوقف شده است.
معاون علمی از تدوین آیین‌نامه‌ای برای رفع چالش‌های توزیع آنلاین دارو خبر داد و پیش‌بینی کرد مشکلات این حوزه به زودی حل شود. افشین از افزایش حمایت‌های مالی اختصاص‌یافته به برنامه “کانکت” و بازگشت متخصصان به کشور خبر داد و بر تقویت همکاری‌های علمی و فنی تأکید کرد.
شکاف‌های مالی پروژه قطار ملی پر شد
افشین به پیگیری بیش از یک دهه پروژه قطار ملی و اهمیت آن در توسعه زیرساخت‌های کشور اشاره کرد. او گفت این پروژه به دلیل درگیر کردن بخش‌های مختلف، یک مگاپروژه واقعی است که باید در راستای رشد دانش‌بنیان‌ها تعریف شود. وی افزود که طی 100 روز گذشته مشکل منابع حل شده و تأمین مالی لازم انجام شده است. همچنین، شهرداری تهران نیز حمایت مالی خواهد داشت و دو قطار هفت واگنه به ناوگان مترو تهران اضافه خواهد شد.
طراحی برنامه‌های نوین برای شناسایی و مدیریت ناترازی‌های کشور
افشین اعلام کرد که با ایجاد تیم‌های متنوع در حوزه‌های مختلف، درصدد بررسی و حل ناترازی‌های کشور هستند. این برنامه‌ها نه تنها به بهبود شرایط کنونی کمک می‌کنند، بلکه چشم‌اندازهایی برای آینده نزدیک و دور را نیز ترسیم می‌کنند.
سامانه‌ای نوین برای تسهیل معاملات پیش‌فروش خودرو و مسکن با همکاری قوه قضائیه
افشین از آغاز پروژه‌ای در همکاری با قوه قضائیه خبر داد که هدف آن تسهیل فرآیند معاملات پیش‌فروش خودرو و مسکن است. این سامانه به افراد اجازه می‌دهد با راحتی و اطمینان، معاملات خود را انجام دهند و تمامی مراحل معامله تحت نظارت و همکاری قوه قضائیه، اداره ثبت، نیروی انتظامی و معاونت علمی پیش می‌رود.
افزایش سه برابری بودجه بنیاد ملی علم
افشین اعلام کرد که بودجه بنیاد ملی علم سه برابر شده است و اساتید می‌توانند طرح‌های خود را ارائه کنند و مورد حمایت قرار گیرند. همچنین، رساله‌های دانشجویان دکتری در شش حوزه ویژه شامل هوش مصنوعی، کوانتوم، امنیت سایبری، میکرو الکترونیک، پلاسما و کرایوژنیک حمایت بیشتری خواهند داشت.
احیای طرح‌های شهید وزوایی و احمدی روشن و جایزه علامه طباطبایی
افشین از بازگشت طرح‌های شهید وزوایی و شهید احمدی روشن خبر داد. طرح شهید وزوایی با هدف حمایت از 2500 دانشجوی مستعد در حوزه‌های مختلف اجرا می‌شود و شامل تسهیلاتی مانند مسکن، حمایت از ازدواج و تسهیلات مالی است. طرح شهید احمدی روشن نیز شامل 240 هسته پژوهشی و فناوری است که هرکدام حول یک مسئله واقعی در استان‌های مختلف شکل می‌گیرند. همچنین، جایزه علامه طباطبایی در اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ به برترین چهره‌های ماندگار علمی کشور اعطا خواهد شد.
